Rozważania
Duszyczki Irenki :-)
Komu
i
czy są dziś potrzebne media polskie na Wschodzie?
Z
coraz większym
niepokojem obserwuję sytuację polskich mediów na Wschodzie, szczególnie
na
Ukrainie – stamtąd pochodzę. Wszystko się zaczęło od decyzji o zmianie
finansowania, którym obecnie zajmuje się Ministerstwo Spraw
Zagranicznych RP, a
nie Senat RP. Wiele mediów pozostało (dosłownie) bez środków do życia –
należy
dodać, że bardzo często praca w mediach – to nie jest praca na etacie.
Do
nielicznych wyjątków należy „Kurier Galicyjski”, w którym dziennikarze
muszą
tej pracy się poświęcać bez reszty – choćby ze względu na to, że jest
to pismo
duże i ukazujące się regularnie co dwa tygodnie. 32 strony gazety
trzeba
wypełnić CZYMŚ, a nie tylko modnymi dziś reklamami. Pismo prężnie się
rozwija –
siedem lat temu zaczęło jako skromny dodatek („Z Grodu Rewery”) do „Gazety Lwowskiej” – dziś
się już
nie ukazującej. Dobrze, że dziennikarze „Gazety Lwowskiej” pracują
obecnie w
„Kurierze…” – gdyby go nie było, najprawdopodobniej poszliby na bruk.
Tego
faktu nikt nie chciał analizować i „przekładać na pieniądze” – a szkoda.
Obecnie
władze Polski
coraz chętniej wkraczają na tereny medialne na Wschodzie i odnoszę
wrażenie, że
zaczynają dyktować, co mediom wolno, a czego nie. „Będziemy rozmawiać,
jak
zmienicie podstawę programową” – tak najczęściej brzmią wypowiedzi
decydentów,
dotyczące przydziału pieniędzy na wydawanie gazet, emitowanie programów
radiowych czy produkcję audycji telewizyjnych. Zgadzam się, „kto płaci,
ten
wymaga”, ale najłatwiej wymagać, siedząc na ministerialnym stołku
czasem nawet
1000 i więcej km od miejsca wydawania gazety – np. na Syberii czy w
Petersburgu.
Jak
napisałam na
wstępie – dla wielu dziennikarzy praca w mediach nie jest pracą
etatową. Muszą
pracować gdzie indziej – w szkołach, urzędach, jako przewodnicy
wycieczek etc.
Z oczywistych względów podstawowym obowiązkiem księży redaktorów prasy
i innych
mediów katolickich jest pełnienie funkcji liturgicznej i praca w
duszpasterstwie, wśród ludzi bardzo często nie biednych, a wręcz
ubogich,
chorych i potrzebujących. Świeccy redaktorzy często muszą dbać o to,
jak i z
czego zapłacić czynsz, gdzie kupić leki, jak zdobyć pieniądze na
podstawowe
potrzeby i opiekę nad dziećmi. Wiele z dzieci „ludzi mediów”, mimo że
są już
dorosłe, potrzebują wsparcia – jak Maria Pyż, chora na stwardnienie
rozsiane i
wychowująca wraz z mężem małe dziecko. To córka Teresy Pakosz, redaktor
„Radia
Lwów”. Teresa ma też dwu synów, będących jeszcze studentami w Polsce i
starszą
córkę. Czy ją i inne osoby ktoś zapytał: „Jak sobie Pan/Pani radzi?”
Przecież
poziom życia na Ukrainie, który można określić mianem biedy i nędzy,
jest wielu
znany. Niestety, często najlepiej wszystko widać z okna ministerstwa
czy z sali
obrad Sejmu na Wiejskiej.
Tacy
ludzie, o których
piszę, potrzebują wsparcia przede wszystkim moralnego i – oczywiście –
materialnego też. Nikt i w żadnym kraju nie wydrukuje gazety za darmo,
nie
udostępni bezpłatnie studia radiowego i czasu antenowego czy pasma w
telewizji
(„przygody Telewizji Trwam – w Polsce, a jakże! – są tego rzeczywistym
dowodem). „Masz pieniądze – będziemy rozmawiać, nie masz – do
widzenia”…
Pozbawiając nawet najmniejsze tytuły medialne finansowania skazuje się
je na
zagładę. Duże sobie poradzą – o ile się będą rozpychać łokciami i
wykonywać
bliżej niejasne żądania decydentów finansowych – łącznie z wydawaniem
„dodatków” i „wkładek” w językach narodowych krajów, w których żyją.
Ostatnio o
tej sprawie mówił na antenie Radia Wnet senator PO Łukasz Abgarowicz
twierdząc,
że „Kurier Galicyjski” ma „wkładkę w języku ukraińskim”. Kto z
Czytelników
naszej strony czyta „Kurier…” regularnie, dobrze wie, że to nieprawda.
Ja
myślę, że na szczęście… Dlaczego?
Dla
każdego, kto
chociaż trochę nie popiera idei „obywatelstwa świata” i bycia
„stuprocentowym
Europejczykiem” jest zrozumiałe – lektura tekstów w języku polskim i
słuchanie
w tym języku programów czy audycji wpływa na zachowanie i umocnienie
świadomości narodowej i językowej. Co to jest świadomość językowa? To
troska o
język ojczysty, troska o to, by go nie zapomnieć, dbanie o jego
poprawność i o
nie-zaśmiecanie go „kalkami” – tak nazywamy tłumaczenie dosłowne.
Owszem,
„bałak” lwowski jest piękny i dobrze, że się go przekazuje młodzieży,
ale nie
mniej piękne jest mówienie płynnym językiem literackim i pielęgnowanie
znajomości polszczyzny. Używanie przez Polaka dobrej i pięknej
polszczyzny jest
rzeczą oczywistą i umacnia jego tożsamość. Obecnie doskonała znajomość
języka
polskiego jest wymagana już nie tylko od nauczycieli i dziennikarzy.
A
jeżeli Ukraińcy,
Rosjanie czy Białorusini chcą czytać teksty w języku polskim – proszę
bardzo,
można się uczyć. Nie warto mówić, że nie ma gdzie i jak – kursów
nauczania
języka polskiego na dawnych Kresach jest pod dostatkiem. Od momentu
reformy
szkolnictwa wyższego w Polsce na wielu uczelniach - na filologii
polskiej
istnieje specjalizacja glottodydaktyczna – czyli przygotowanie do
wykładania
języka polskiego jako obcego. Gdy będzie lokal i odpowiednie
finansowanie –
chętni do nauki się znajdą. A i absolwent tego kierunku nie zostanie
bez pracy…
Wiadomo
też, że nie
wszędzie (jak np. we Lwowie) są szkoły czy klasy z polskim językiem
nauczania.
Ludziom, mieszkającym z dala od Polski – na Podolu, na Krymie, na
Syberii czy w
głębi Rosji potrzebne są polskie media, będące ich „oknem na polski
świat”. Polacy
na Wschodzie są odpowiedzialnymi obywatelami państw swego zamieszkania
i –
jeżeli tylko mają tego świadomość – starają się jak najlepiej opanować
język
państwowy (nadanie na Ukrainie językowi rosyjskiemu statusu drugiego
języka
urzędowego należy uważać za kuriozum). W Rosji, na Białorusi i Ukrainie
jest
całe mnóstwo mediów w języku ukraińskim, rosyjskim i białoruskim, które
nie
zawsze drukują treści przychylne Polakom. Inaczej czynią media polskie
w tych
krajach – starają się pisać o tym, co dobre i pozytywne, o tym, co
łączy,
oczywiście, bez „różowych okularów” ‒ „nieprzychylne” mówienie o
władzach np.
na Białorusi może skutkować sankcjami finansowymi czy zamknięciem
tytułu.
Ponieważ tytułów w językach państwowych we wspomnianych krajach jest aż
nadto,
uważam, że niepotrzebne są Polakom „wkładki” i „dodatki” do ich mediów
w języku
innym, niż polski, bo nie służy to niczemu, prócz wynaradawiania i
zatracenia
przez odbiorców tożsamości językowej. Co innego – gdy chodzi o jakąś
polsko-ukraińską czy polsko-rosyjską konferencję naukową, czy też inne
spotkanie – wówczas jej program można drukować w dwu językach.
Z
dotarciem przez
Polaków na Wschodzie do mediów krajowych też nie wszystko wygląda
najlepiej.
Nie każdego stać na zakup anteny satelitarnej. Często prasa, wydawana w
Polsce,
dociera – jeżeli nawet tak jest – z opóźnieniem. „Żyjemy w dobie
Internetu”, -
powie Czytelnik. Owszem, tyle że najważniejsze polskie gazety, jak
„Gazeta
Wyborcza” czy „Rzeczpospolita” mają płatny dostęp do swych treści – to
samo
poczytny tygodnik „Uważam Rze” czy „Gazeta Polska Codziennie”. I jak
Czytelnik
ze Lwowa, Kijowa, Archangielska czy Władywostoku ma za to płacić? Nie
jest
przecież Polonią na Zachodzie, której przedstawiciel „wysupła”
pieniądze na
zakupy w polskim sklepie i w polskiej księgarni… Za słuchanie choćby
Polskiego
Radia przez Internet też trzeba płacić – dotyczy to zarówno programów
„na
żywo”, jak i audycji archiwalnych.
Rozumiem,
że kryzys, że
biednie, że… Lepiej jednak, żeby pieniądze polskich podatników szły na
finansowanie polskich inicjatyw na Wschodzie, o których wiadomo, gdzie
działają
i jak, niż miałyby być wydawane na jakieś bardziej lub mniej wątpliwe
inicjatywy krajowe i zagraniczne. Powtarzam – ta pomoc nie może zostać
przerwana –między innymi dlatego, że nie ma mowy o finansowaniu mediów
polskich
na Ukrainie z pieniędzy podatników ukraińskich. Podatnik ukraiński nie
dokłada
też ani hrywny na finansowanie „Naszego Słowa”, ukazującego się w
Polsce. To
dziwna sytuacja, ale jeszcze niejeden rok minie, aż się zmieni – poza
tym
potrzebna jest tu dobra wola państwa ukraińskiego.
Polscy
dziennikarze na
Wschodzie - mimo że często nie jest to ich główna praca zawodowa –
poświęcają
się temu co robią, kończą kursy i studia podyplomowe, jeżdżą na
konferencje,
staże i warsztaty, spotykają się z innymi dziennikarzami m.in. na Forum
Mediów
Polonijnych. W tym, co robią, widzą poczucie misji. Nie podcinajmy im
skrzydeł
i nie skazujmy mediów polskich na zagładę – tylko dlatego, że jest
kryzys. Nie
skazujmy też czytelników i innych odbiorców mediów polskich na
Wschodzie na los
sienkiewiczowskiego Latarnika…
Duszyczka
Irenka
Gdy
oczekujesz pomocy lub sam(a) chcesz innym pomagać. Albo
chciał(a)byś porozmawiać o czymś ważnym lub choćby tylko o
wczorajszym podwieczorku :-) Dla wszystkich, w każdym wieku
- od 0 do 201 lat ;-)
